Een vis zwemt, een vogel vliegt

Een vis zwemt in zee en hoe ver hij ook zwemt,

er komt geen eind aan het water.
Een vogel vliegt in de lucht en hoe ver hij ook vliegt,

er komt geen eind aan de lucht.
Maar de vis en de vogel blijven binnen hun element.
Is hun activiteit groot, dan is hun veld groot.
Is hun behoefte gering, dan is hun veld gering.
Zo komt elk van hen toe aan alle aspecten

en aan het volledig ervaren van zijn leefgebied.
Maar verlaat de vogel het luchtruim,

dan zal hij onmiddellijk sterven.
Verlaat de vis het water, dan zal hij onmiddellijk sterven.
Weet dat water leven is en dat lucht leven is.
De vogel is leven en de vis is leven.
Leven is vogel, leven is vis.
Je kunt nog verder gaan.
Er is oefening-verlichting,
waarin zowel voorwaardelijk als onvoorwaardelijk leven

hun plaats hebben.

Welnu, als een vogel of vis

probeert om de grens van zijn element te bereiken

alvorens erin te bewegen,

dan zal deze vogel of vis zijn weg en plaats niet vinden.
Als je je plaats vindt op de plek waar je bent,

dan treedt er oefening op

waardoor het fundamentele principe wordt verwerkelijkt.
Als je je weg vindt in dit ogenblik,

dan treedt er oefening op

waardoor het fundamentele principe wordt verwerkelijkt.
Deze plaats, deze weg, is niet groot en niet klein,

behoort niet toe aan jou of aan anderen,

heeft niet voorheen bestaan

en verschijnt niet enkel voor een ogenblik.
Daarom geldt in de oefening-verlichting van de boeddha weg:

het bereiken van een ding is het doordringen in een ding;

het aangaan van een activiteit

is het beoefenen van een activiteit.
Hier is de plaats; hier ontvouwt zich de weg.
De grenzen van bewustwording zijn niet afgebakend,

want bewustzijn komt tezamen

met belichaming van de boeddha-dharma.
Ga er niet van uit dat je zult waarnemen wat je verwerkelijkt,

of dat je het zult vatten met je verstand.
Al wordt verwerkelijking onmiddellijk gerealiseerd,

het hoeft niet waarneembaar te zijn.
De werking ervan gaat kennis te boven.

(Dōgen Zenji)