Word wat je bent

Men zegt wel dat de hoogste wijsheid onverschilligheid is, of, zoals Tsjwang-tse het zegt: 'De volmaakte mens gebruikt zijn geest als een spiegel; hij grijpt niets vast; hij weigert niets; hij ontvangt, maar bewaart niet.' Onverschilligheid betekent dat je geen spijt hebt over het verleden, of angst voor de toekomst; dat je het leven op zijn beloop laat zonder te proberen in te grijpen in hoe het is of hoe het wordt, dat je niet probeert prettige dingen te laten voortduren of onaangename dingen snel wil doen ophouden. Dit doe je door 's levens hartenklop te volgen, door in volmaakte harmonie te zijn met de steeds andere muziek die het maakt; dit wordt 'verlichting' genoemd. Kortom, het betekent onverschillig zijn tegenover het verleden en de toekomst, en in het eeuwige nu leven. Want de waarheid is dat verleden noch toekomst enig bestaan heeft buiten dit nu; het zijn zelf illusies. Het leven bestaat slechts op dit moment, en in dat moment is het oneindig en eeuwig. Want het moment van nu is oneindig klein; voordat we het kunnen meten is het al voorbij, en toch duurt het eeuwig. Deze beweging en verandering hebben de Chinezen Tao genoemd; toch is er eigenlijk geen beweging, want het moment is de enige werkelijkheid en daarnaast is er niets ten opzichte waarvan je kunt zeggen dat het beweegt. Daarom kan men het zowel 'het eeuwig bewegende' als 'het eeuwig rustende' noemen.

Hoe kunnen we ons in harmonie brengen met deze Tao? Een wijze zei eens dat als we proberen ermee in harmonie te komen, we ervan verwijderd zullen raken. Maar hij had niet helemaal gelijk. Want het eigenaardige is dat je er niet mee in disharmonie kunt zijn, al zou je dat willen; al gaan je gedachten naar het verleden of naar de toekomst, ze kunnen het moment van nu niet ontvluchten. Hoe ver ze ook terug of vooruit proberen te vluchten, ze kunnen nooit gescheiden worden van het moment, want die gedachten zijn zelf van het moment; net als al het andere nemen ze deel aan, en zijn zij zelf, de beweging van het leven dat Tao is. Je meent misschien dat je niet in harmonie met het leven en zijn eeuwige nu bent; maar dat kan niet, want jij bent het leven en bestaat nu – anders zou je hier niet zijn. Daarom is de oneindige Tao iets waar je niet aan kunt ontsnappen door te vluchten of kunt vangen door het te achtervolgen; je kunt er niet naartoe en je kunt er niet van vandaan; het is, en jij bent het. Word dus wat je bent.

(Alan Watts)